Karaciğer Yağlanması Tüm Tedavi Yöntemleri ve Aşamaları Nelerdir?
Karaciğerde yağlanma oluşması sonucunda kişinin karaciğeri iflas edebilir. Bu durumun gerçekleşmemesi için yağlanma ilk fark edildiği andan itibaren etkili tedavi yöntemlerinin uygulanması gerekmektedir.
İçindekiler
Karaciğer Yağlanması Türleri
Karaciğer yağlanması iki farklı şekilde oluşabilir. Bunlardan ilki alkole bağlı olan karaciğer yağlanması ve ikincisi de alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanmasıdır. Yağlanmanın türü belirlenmeden tedavi yöntemi geliştirilemez. Tedavi süreci öncelikle hastanın karaciğerinde neyin yağlanmaya sebep olduğu belirlenerek başlar. Yağlı bir karaciğerde neredeyse tüm karaciğer hücrelerinin yağ ile kaplanıp tıkanmış olduğu gözlemlenir. Dolayısı ile bu durum karaciğerin fonksiyonlarını etkiler ve vücutta işlev sorunlarına yol açar. Genellikle alkole bağlı olan karaciğer yağlanmasında hastanın aşırı alkol tüketimi olduğu gözlemlenir. Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanmasında ise hastanın aşırı yemek yediği, yediği yemeklerin son derece zararlı ve yağlı olduğu fark edilir. Dolayısı ile tedavi süreci bir diyet listesi ile başlatılır. Basit karaciğer yağlanmasını oldukça kolay bir şekilde sonlandırmak ve engellemek mümkündür. Bunun için kişinin besin düzenini ve alışkanlıklarını değiştirmesi gerekir. Karaciğer yağlanması kolay bir şekilde tedavi edilse dahi tekrar etme olasılığı çok yüksektir. Bu sebeple hastanın beslenme düzenini bir alışkanlık haline getirmesi ve hayatı boyunca sağlıklı beslenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde tedavi işe yaramaz ve hastanın durumu başa dönebilir.
Tedavi Yöntemleri
Karaciğer yağlanması için farklı tedavi yöntemleri uygulamak mümkündür. En başlıca tedavi yöntemi hastaya özel bir diyet listesinin hazırlanmasıdır. Daha sonrasında hasta alkol ve sigara kullanıyor ise bu alışkanlıklarından tamamen vazgeçmesi sağlanır. Gerek görülür ise hastaya ilaç tedavisi uygulanabilir. Buradaki en önemli nokta yağlanmanın kendisini siroza çevirmemesidir. Şayet yağlanma siroza döner ise çok daha farklı tedavi yöntemleri uygulamak gerekir. En belirgin tedavi yöntemlerini şu şekilde özetlemek mümkündür;
- Diyet,
- Düzenli egzersiz,
- Alkol ve sigarayı bırakmak,
- Kilo vermek
Tedavi süresinde her ay kan test ve tahlillerinin yapılması gerekir. Böylece elde edilen gelişme gözlemlenebilir.
Diyet
Uygulanacak diyet listesinde belli noktalara özen gösterilir. Genellikle diyet listeleri uzman doktorlar tarafından şahsa özel hazırlanmaktadır. Fakat birçok diyet listesinin ortak özellikleri vardır. Diyet süresince tüketilen tüm ürünlerin organik olmasına özen gösterilmelidir. Her gün düzenli beslenilmelidir. Öğün atlanmamalı ve aç kalınmamalıdır. Ara öğünlerden kaçınmak gerekir. Özellikle sabah kahvaltısı son derece önemlidir. Dolayısı ile son derece güçlü bir kahvaltı yapmaya özen gösterilmelidir. Yenilen yiyeceklerin yağsız ve tuzsuz olmasına özen gösterilmelidir. Bir miktar yağ tüketilebilir. Fakat kızartma tipi ürünlerden kaçınmak gerekir. Özellikle soğuk sıkılmış zeytinyağı ve doğal tereyağı tüketilebilir. Tabaklara daha az ürün alarak yenilen yemeğin oranını ve alınan yağ miktarını azaltmak mümkündür. Hazır ürünlerden ve işlenmiş ürünlerden kaçınmak gerekir. Tüketilebilecek besinlerden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz;
- Karabuğday lapası,
- Pirinç lapası,
- Yulaf lapası,
- Doğal ( özgür) tavuk yumurtası,
- Evde hazırlanmış sucuk ve pastırma tipi ürünler,
- Enginar,
- Kereviz,
- Buharda pişmiş sebzeler,
- Haşlanmış sebzeler,
- Zeytinyağı veya doğal tereyağı ile pişmiş yiyecekler,
- Meyve ve sebzeler
Bu tip ürünlerin hepsi diyet süresinde tüketilebilir. Özellikle işlenmiş ürünlerden kaçınmak gerektiği unutulmamalıdır. Karbonhidrat tüketimi bu tip diyetler için uygundur. Çeşitli sebze çorbaları da bu diyetler için uygundur.
Egzersiz
Karaciğer yağlanmasında düzenli egzersiz son derece önemlidir. Her gün yarım saat spor yapmak tedavi sürecini çok daha hızlandıracaktır. Özellikle yüzme ve yürüyüş gibi sporlar bu tip hastalıklar için çok daha faydalıdırlar. Fakat her gün en az yarım saat egzersizi bir hayat tarzı haline getirmek son derece önemlidir. Düzensiz yapılan egzersiz gerekli gelişmeyi sağlayamayacaktır.
Alkol ve Sigarayı Bırakmak
Alkol, karaciğer yağlanmasına sebep olan en ciddi maddelerden biridir. Aşırı alkol tüketimi olan bireylerde mutlak suretle karaciğer yağlanması görülür. Alkolik bireylerin hafif şişkin ve sert bir göbekleri olduğu gözlemlenir. Bunun sebebi çok yemek yemeleri değil, yağlı bir karaciğere sahip olmalarıdır. Dolayısı ile tedavi döneminde alkol tüketiminin kesilmesi gerekir. Tüketilebilecek maksimum alkol miktarı yarım bardak bira veya 175 ml şarap olabilir ki bu da çok tavsiye edilmemektedir. Şayet kişi alkolden vazgeçmezse durum siroza çevirebilir ve hasta, hayatını kaybedebilir.
Kilo Vermek
Genellikle obezite ve diyabet hastalarında yağlı karaciğer gözlemlenir. Bu durumda kilo vermek karaciğerdeki yağlanmanın gerilemesine sebep olur. Kişinin vücudundaki yağ oranı azaldıkça organlar daha sağlıklı çalışmaya başlarlar. Aşırı kilolu bireylerde ciddi diyetler uygulanır. Herhangi bir ilaç kullanımı tavsiye edilmemektedir. Düzenli diyet ve egzersiz yapıldığı takdirde hastada kilo kaybı otomatik olarak görülecektir.
Etkileri
Karaciğer yağlanması insan vücudunda pek çok farklı etki ile kendisini gösterebilir. Kişide nefes darlığı ve rahat hareket edememe durumu gözlemlenebilir. Bunun yanı sıra akne ve yağ bezesi gibi görüntüler meydana çıkabilir. Bunun sebebi vücutta biriken yağdır.
Tedavi süreci ilerledikçe yan etkilerde geçmeye başlar. Karaciğerdeki yağlanma azaldıkça karaciğer işlevlerini daha aktif bir şekilde yerine getirir ve vücut rahatlar.
İleri Karaciğer Yağlanması
İlerleyen seviyelerdeki karaciğer yağlanmaları siroza döner. Bu durum tedavi edilmesi neredeyse imkansız bir durumdur. Siroz hastalığının tedavisi henüz mevcut değildir. Dolayısı ile bu durumlarda doktorlar hastalığı ellerinden geldiğince yavaşlatmaya ve hastayı rahat ettirmeye çalışırlar. Genellikle siroz yaklaşık olarak bir veya iki yıl içerisinde kendisini karaciğer yetmezliğine çevirir. Bu durumda da tek tedavi yöntemi karaciğer naklidir.
Aşamaları
Karaciğer yağlanması dört farklı evre de incelenebilir. Bu evreler sırası ile şu şekildedir;
- Steatoz ( Basit Karaciğer Yağlanması),
- NASH ( Non-Alkolik Steatohepatit),
- Fibrozis ( Karaciğer Fibrozu),
- Siroz
1.Evre Steatoz: Neredeyse hiç alkol tüketmeyen bir bireyin karaciğer dokusunda %10 oranından daha fazla yağ bulunması durumudur. Genellikle herhangi bir belirtiye sebep olmaz ve farklı testler yapılırken ortaya çıkar.
2.Evre NASH: Basit karaciğer yağlanması durumunun yaklaşık olarak %2.5 oranında ilerlemesi sonucunda bu evreye ulaşılır. Bu noktada tedavinin mutlak suretle başlatılması gerekir. Hastada bazı ağrılar meydana gelebilir. Genellikle bu evreye ulaşan hastaların yaklaşık olarak %75’lik bir kısmında karaciğer büyümesi de görülmektedir.
3.Evre Fibrozis: 2. evreyi yaşayan hastaların bazılarında karaciğerde bağ dokusu oluşumu başlar. Bu durumda karaciğer işlevlerini yerine getirmekte son derece zorlanır.
4.Evre Siroz: Bu evre karaciğer yağlanmasının son evresidir. Farklı belirtileri vardır. Hastalık oldukça ağır ve tedavisi olmayan bir durumdur. Genellikle karaciğerin iflası ile sonuçlanır ve tedavisi için nakil işlemi gerekir.
Nakil
Karaciğer nakli, karaciğer yetmezliği sonucunda yapılan bire tedavi işlemidir. Nakil işleminde hastanın işlevsiz organı alınır ve yerine yeni ve sağlıklı bir organ konulur. Bu ameliyat son derece ağır ve zordur. Hastanın ameliyat sonrası dönemde kendisine ve sağlığına son derece dikkat etmesi gerekir. Ameliyat, hasta için ne kadar ağır olsa da kesin tedavi yöntemi olarak kabul edilebilir. Hasta, sağlığına dikkat ettiği ve organ hastanın vücuduna uyum sağladığı takdirde hastada tamamen iyileşme görülür.
Karaciğer yetmezliği farklı organların hasar görmesine sebep olabilir. Bu durumda nakil sonrasında bu organlarında tedavi edilmesi gerekmektedir. Nakil işlemi uzun bir tedavi süreci gerektirir. Öncelikle hasta nakil listesine kayıt olur. Daha sonrasında kendisine uygun organı beklemeye başlar. Nakil listesinde pek çok etken hastanın sırasının değişmesine sebep olabilir. Hasta, uygun organ bulunana kadar dayanamaz ise hayatını kaybeder. Nakil işlemi sadece yağlanma çok ilerlediğinde ve artık rahatsızlık siroza döndüğünde uygulanmaktadır. Aksi takdirde herhangi başka bir yöntem ile tedavi edilebilecek durumlar için bu denli ağır ameliyatlar tercih edilmez. Organ naklinin ülkemizde çok gelişmediği gerçeği de birçok karaciğer hastanı korkutmaktadır. Hastalar, nakil listesinde beklerken psikolojik tedaviye de ihtiyaç duymaktadırlar.
Kaynaklar
- https://www.kch.nhs.uk/Doc/pl%20-%20686.1%20-%20non-alcoholic%20fatty%20liver%20disease%20(n0afld)%3A%20improving%20your%20diet%20and%20lifestyle.pdf
- https://www.easl.eu/medias/cpg/liver-transplantation/CPG-Liver-Transplantation-JHEPAT_5856.pdf
- https://www.aasld.org/sites/default/files/guideline_documents/EvaluationPediatricLT2014.pdf
- http://www.turkjsurg.com/full-text-pdf/155/tur
- http://www.ctf.istanbul.edu.tr/stek/pdfs/28/2810SO.pdf