Sarılık Testi Nasıl Uygulanır, Çeşitleri Nelerdir?

Sarılık hastalığının tespit edilebilmesi ve hastalığın yakından takip edilebilmesi için uygulanan testler, süreci kolaylaştıran en önemli etmenlerdendir.

Sarılık Nedir

Sarılık Testi

Sindirim sisteminin en büyük organı olarak tanımlanan karaciğer ile ilgili rahatsızlıklardan birisi sarılıktır. Sarılık gözle görülebilen ve tanı konulabilen rahatsızlık türlerindendir. Fakat bazı durumlarda sarılık, vücuttaki etkisini farklı şekilde gösterebilir. Özellikle yeni doğan bebeklerde meydana gelen sarılık bazen vücutta bazense yüz hatlarında ortaya çıkabilmektedir. Bilimsel olarak tanımlama yapılacak olursa sarılığın, bilirubin eritrositlerin parçalanması sonucunda ortaya çıktığı bilinmektedir.

Kandaki bilirubin seviyesinin yükselmesi sonucunda meydana gelen sarılığın 3 farklı şekilde gruplara ayrıldığı bilinmektedir. Bunlar;

1. Prehepatik ; Fazla miktardaki eritrosit yıkımına bağlı sarılıklar türüdür. Yeni doğan sarılığı buna örnek olarak gösterilebilir. Özellikle sezaryen doğumlarında bu durum sıklıkla görülmektedir.
2. Hepatik ; Karaciğer dokusundaki hücrelerde görülen sarılık türüdür.
3. Posthepatik ; Safra yolları ile ilgili olan sarılık türüdür. Hastalık kronikleşebilir.

Sarılık Testleri Nelerdir?

Kandaki bilirubin seviyesinin yükselmesi sonucunda sarılık rahatsızlığı oluşur. Sarılığın sebebinin belirlenmesi için birtakım testler uygulanmaktadır. Böylece sarılığın hangi seviyede olduğu ve hangi etmenlerin sarılığa sebep olduğu tespit edilebilir.

Bilirubin seviyesinin artması genel olarak fazla miktarda bilirubin üretimi ve safra yolunda meydana gelen tıkanmalara bağlıdır. Bilirubin seviyesinin artmasına neden olan rahatsızlıklar ise siroz, akut hepatit ve karaciğer ile ilgili meydana gelen deformasyonlardır. Bu gibi durumlarda karaciğer bilirubin işleyemez ve uzaklaştıramaz.

Ayrıca yeni doğan bebeklerde 1 ile 3 gün arasında bilirubinin seviyesi hızla yükselir. Buna fizyolojik sarılık tanısı koyulmaktadır. Bebeğin sağlıklı bir şekilde tam olarak 9 ay 10 gün sonunda doğması, sarılığın ortaya çıkmasına engel değildir. Sağlıklı doğumlarda bur oran %60’larda iken erken doğum gibi anormal durumlarda ise %40 oranındadır. Bunun nedeni ise karaciğerin yeteri kadar olgunlaşmaması ve işlevsel olmamasıdır. Fakat bebeklerde görülen sarılık rahatsızlığı çok kısa süre içerisinde etkisini kaybetmektedir. Hem bebeklerde hem de yetişkin insanlarda meydana gelen sarılığın net bir şekilde tespit edilebilmesi için sarılık testleri uygulanmaktadır. Böylece bilirubin seviyesi ölçülebilir ve hangi yolun izlenilmesi gerektiği kararlaştırılır.

Sarılık testi ne zaman uygulanır?

• Gözle görülebilir seviyede sarılık belirtileri varsa
• Hastada alkol bağımlılığı varsa
• Hepatit virüslerine maruz kalındıysa
• Yoğun ilaç tüketimi yapıldıysa
• Koyu sarı renkte idrar olması durumunda
• Şiddetli bulantı ve kusma varsa
• Şiddetli karın ağrısı veya şişkinlik varsa
• Yorgunluk ve bitkinlik sürekli ve aşırıysa

sarılık testinin uygulanması ve bilirubin seviyesinin ölçülmesi gerekir. Aksi takdirde rahatsızlığın boyutu artış gösterebilir. Net sonuçlar ile karaciğer sağlığı konusunda bilgi alınması en mantıklı yoldur. 

Sarılık Testi Sonucu

Sarılık testi sonuçları yeni doğan ve yetişkin bireylerde farklılık gösterebilir. Değerler aynı olsa bile bu değerlerin anlamları değişkendir. Yeni doğan bebeklerde karaciğer olgunlaşmadığı için bilirubin işlenemez ve yetişkin bireyde bulunan işlevsel karaciğer ile yeni doğan bebeğin karaciğeri kıyaslanamaz. Bu nedenle sarılık testi sonucu kişinin yaşına göre değerlendirilmektedir.

Yenidoğan bebek, çocuk ve yetişkin insanlarda görülen test sonuçları şu şekildedir;

Yeni doğan bebeklerde yapılan sarılık testi sonucuna göre; aşırı bilirubin zararlı olabilir. Bebeğin gelişmekte olan beyin hücrelerine zarar verebilecek boyutta şiddetli sonuçlar meydana geleceği gibi; zeka geriliği oluşmasına, gelişim kusurlarına, işitme kaybına yol açılabilir. Bu nedenle sarılık testi uygulanarak bilirubin seviyesi kontrol altına alınmalı ve takip edilmelidir. Bilirubin seviyesi normalin üstünde ise kontrol altına alınmalı ve olması gereken seviyeye gerilemesi için tedavi süreci başlatılmalıdır.

Çocuklar ve yetişkinlerde yapılan sarılık testi sonucuna göre; aşırı bilirubin kalıcı zararlar verebilir. Hemolitik anemi, pernisiyöz anemi, orak hücreli anemi, siroz, karaciğerin işlevini yitirmesi, hepatit, ilaç bağımlılığı, alkol bağımlılığı vb. sebepler ile bilirubin seviyesi artış gösterir. Bilirubin seviyesinin sarılık testi yapılarak kontrol altına alınması ve önceden rahatsızlık var ise tedavi sürecinin başlatılması gerekir. Aksi takdirde sindirim sisteminde kalıcı hasarlar meydana gelebilir ve sindirim sistemi işlevini yitirebilir.

Kaynaklar

• https://labtestsonline.org/understanding/conditions/jaundice/
  
• http://www.hastane.hacettepe.edu.tr/mikrobiyoloji-ad_79.html
  
• http://kidshealth.org/en/parents/test-bilirubin.html
  
• https://www.medicinenet.com/bilirubin_and_bilirubin_blood_test/article.htm

Kullanıcı Yorumları ve Oyları

(Sizin oyunuz ilk olsun)

Loading...