Yenidoğan Bebeklerde Sarılık Sebepleri ve Etken Faktörler

Bebeklerin yenidoğan dönemi olarak isimlendirilen ilk 28 günlük döneminde sıklıkla görülebilen sarılık oluşumuna yol açan sebepler ve etkenler hakkında kapsamlı açıklamalar ve önlem önerileri.

Yenidoğan Bebekte Sarılık Neden Olur?

Bebeklerin yaşamdaki ilk 28 günlük sürecine ‘yenidoğan dönemi’ adı verilir. Söz konusu dönem içerisinde bebeklerde en sık görülen rahatsızlıkların başında ise sarılık gelir. Bebeklerin ciltlerinde ‘sarılık’ oluşumu görülür ki cilde bu sarı rengi veren madde ise billirubin’dir. Doğumun ilk haftası sonunda bebeklerde, kısmi sarılık oluşumu görülür. Söz konusu bu oluşum genel olarak ‘fizyolojik sarılık’ sınıfına girer ki bu durumlarda herhangi bir müdahale gerekliliği olmadan 1 ila 2 haftalık periyotta kendiliğinden geçer. Bebeklerin vücudunda billirubin oluşumun en önemli nedenlerinin başında kırmızı kan hücreleri gelir. Sağlıklı vücutta, söz konuus billirubin, karaciğer tarafından işlenir ve vücuttan atılabilir duruma getirilir. Ancak karaciğer tarafından billirubin temizliğinin tam olarak yapılamaması ya da çok yüksek seviyede olması dolayısı ile dokular ve kanla birleşmesini önleyemez. İlerleyen süreçte bebeğin derisine etkilerde bulunan billirubin maddesi, bebekte sarı renkli bir görünümün oluşmasına yol açar ve sarılık rahatsızlığını oluşturur.

Yenidoğan Sarılıkta Sıklıkla Görülen Nedenler

Yenidoğan bebeklerde sıklıkla görülebilen sarılık durumunun oluşmasına neden olan etkenler 4 ana maddede değerlendirilebilir.

Fizyolojik (Normal) Sarılık Oluşumu

Doğumu normal sürecinde sorunsuz şekilde gerçekleşen bebeklerde 50% oranında görülürken, erken doğumlarda ise görülme oranı daha yüksektir. Fizyolojik sarılık, doğumun ardından ilk 24 saatin sonunda 2 ila 3. günlerde ortaya çıkar. Fizyolojik sarılık oluşumunun en önemli nedeni, yeni doğan bebekte karaciğerin henüz tam olarak gelişememesi ve fonksiyonlarını tam olarak yerine getirememesi nedeni ile billirubin temizliğini yapamamasından dolayı meydana gelir. Ancak bu sarılık tipi, herhangi bir müdahale gerektirmeden 1-2 haftalık süreçte kendiliğinden geçer.

Yetersiz Annet Sütü Nedeniyle Sarılık Oluşumu

Anne sütünün yetersiz miktarda alımı durumunda 5% ila 10% arasında değişen değerlerde bebeklerde görülme sıklığı bulunur. Fizyolojik sarılığa benzer ancak biraz daha şiddetli olarak ortaya çıkar. Bu tipte anneye yeterli süt üretimi için tedavi ve beslenme uygulamaları gerçekleştirilirken, bazı durumlarda bebek içinde özel bir tedavi uygulanabilir.

Anne Sütü Nedeniyle Sarılık Oluşumu

Anne sütünde yer alan bir maddenin, bebeklerin bağırsaklarında billirubin maddesinin geri emilmesine yol açmasından kaynaklı olarak oluşur. Çok nadir olarak görülür. Genellikle bu nedenden kaynaklı yenidoğan sarılığı oluşumu 4. ila 7. günlerde ortaya çıkar. Ancak zararsız yenidoğan bebek sarılığı türlerinden birisidir ve en fazla 10 haftaya kadar geçer. Nadirde olsa bebek için özel tedavi uygulaması gerçekleştirilebilir.

Kan Grubu Uyuşmazlığıyla Sarılık Oluşumu

 Gebelik döneminde rahimdeki bebeğin kanı ile anne kanı arasında bir etkileşim söz konusu olur. Plasenta aracılığı ile bebekten, anneye geçen kanın ‘grup’ yönünden uyuşmaz olması durumunda, annenin vücudunda karşı grup kana karşı savunma amaçlı antikor üretimi yaşanır. Söz konusu antikor üretiminin bebeğe geçmesi durumunda, bebekte alyuvarların tahrip olmasına neden olur. Bu durumda billirubin oluşumunun yüksek seviyeye çıkmasına yol açar.

Önemli Not: Son derece riskli yenidoğan sarılık tiplerinden birisidir. İlk 24 saatte kendisini gösterir.

Kan grubu uyuşmazlığından kaynaklı sarılık oluşumunun en sık görülen 2 tipi bulunur. Bunlar;

RH uygunsuzluğu

Kan grubu bebekte ‘RH (+)’, annede ‘RH (-)’ olmadı durumudur. İlk hamilelikte etkisi daha az olurken, her yeni gebelikte bebek açısından şiddeti artar. Bu durumun görülmesi halinde her gebelik sonrası ya da ‘düşük’ yapılması sonrasında ‘Anti D İmmunglobulin’ (RhoGam) anneye uygulanmalıdır.

ABO Uygunsuzluğu

Bebek kan grubu A ya da B iken, annenin 0 olması durumudur. RH uygunsuzluğuna göre daha hafif etkiye sahiptir. Ancak bazı vakaalarda daha ağır görülebilir.

Sarılık Görülmesi Riski Yüksek Olan Bebekler ve Önlemleri

 Yenidoğan bebekte sarılık görülme riskinin yükselmesine yol açabilecek nedenler arasında;

  • İdrar yolu enfeksiyonu benzeri enfeksiyon bulunan bebekler,
  • Erken doğum durumu söz konusu olan bebekler,
  • Rhesus ve RH bebekler

şeklindedir.

Bebeklerin sarılığa karşı korunması ve sarılık görülen bebeklerde uygulamalar;

Birincil Koruma

  • Yeterli ve doğru emzirme (beslenme),
  • Su ve şekerli su desteği,
  • şeklinde olurken,

İkincil Koruma

  • Kan gruplarının tespit edilmesi,
  • Klinik analiz,
  • Laboratuvar analizi,

şeklinde listelenir.

Kaynaklar



Kullanıcı Yorumları ve Oyları

1 yıldız2 yıldız3 yıldız4 yıldız5 yıldız (Sizin oyunuz ilk olsun)
Loading...
Yorum ekle