Karaciğerin Görevleri Nelerdir? Karaciğer ile İlgili Hastalıklar Nelerdir?
Vücutta filtra görevini üstlenen ve en büyük organ olan karaciğerin birçok görevi vardır. En önemlisi ise sindirimi kolaylaştırır ve kana karışan maddeleri temizler.
İçindekiler
Karaciğer Nerede Bulunur, Karaciğerin Yapısı
Vücudumuzda bulunan en büyük organ olan karaciğer, sindirim sisteminin önemli parçalarından birisidir. Kauçuk dokusu ve kızıl kahverengi görünümü ile lastiksi özel bir yapıya sahiptir. Yeni doğan bebek ile yetişkin insanda bulunan karaciğerin ağırlığı değişkenlik gösterebilir. En azami 1,44 kg, en fazla ise 1,66 kg ağırlığındadır. Karnımızın sol üst bölümünde, akciğerlerimizin altında yer almaktadır.
Yapısal olarak üçgen şeklini andıran karaciğerimiz 2 lobdan oluşmaktadır. Sağ ve sol lob boyut olarak birbirinden farklıdır. Sol lob daha küçük, sağ lob ise daha büyüktür. Glisson kapsülü adı verilen doku karaciğerin dış bölgesini tamamen kaplamaktadır. Bu kapsül karaciğerin sabitlenmesini ve alınacak her türlü darbeye karşı dayanıklı olmasını sağlar. Yüksek oranda koruyucudur.
Portal ven ve karaciğer arteri olarak iki büyük kan kaybağı bulunan karaciğerde; portal ven sindirim sisteminden temiz ve zengin kan getirirken, karaciğer arteri ise kalpten oksijenli kan nakleder. Kan dolaşımı kılcal damarlar aracılığıyla sağlanır ve her bir lobda onlarca kılcal damar bulunmaktadır.
Karaciğerin Görevi Nedir
Vücudumuzda bulunan her bir organ gibi karaciğerinde birçok görevi bulunmaktadır. Net olarak kaç adet görevi olduğu bilinmemektedir fakat ders kitaplarında 500 adet görevi bulunduğu belirtilmektedir. Sindirim sisteminde yer alan karaciğerimiz adeta bir filtre gibi fonksiyoneldir.
Karaciğerin başlıca (önemli) görevleri şunlardır;
- Safra üretimi sağlanması; yağ, kolesterol ve bazı vitaminlerin parçalanıp emilmesine yardımcı olmaktadır. Bu karaciğerimizin temel görevlerinden birisidir.
- Koagülan oluşumuna yardımcı olması; karaciğerin yeteri kadar safra üretimi sağlayamadığı durumlarda pıhtılaşma olayı gerçekleşmez. Pıhtılaşmanın sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için K vitamininin emilmesi gerekir. K vitamini koagülan oluşumunu destekler.
- Karbonhidratları metabolize edilmesi; karbonhidratların karaciğere depolandığı süreçte salınım görevini yapabilmesi için karaciğerin depolama ve ayrıştırma görevini yerine getirmesi gerekir. Ayrıca safra üretimi ile birlikte karbonhidratlar daha kolay sindirilmektedir.
- Vitamin ve mineral depolanması; bilinen en klasik görevlerindendir. A, D, E, K ve B12 vitaminleri karaciğerlerimizde depolanmaktadır. Karaciğerimiz bu önemli vitamin grubunu uzun süre muhafaza etmektedir.
- Proteinleri metabolize edilmesi; safra üretimi ile birlikte proteinlerin sindirilebilir hale getirilmesi sağlanmaktadır.
- Yağların metabolize edilmesi; safra üretimi ile birlikte yağların sindirilebilir hale getirmesi sağlanmaktadır.
- İmmunolojik fonksiyon; karaciğerimiz Kupffer hücresi adı verilen aktif hücreler üretmektedir. Bu hücreler bağırsak yolu ile karaciğere gitmekte olan patojeni yok eder. İmmunolojik olarak aktif olan hücrelerin patojenleri yok etme işlevi karaciğerimiz tarafından yerine getirilmektedir.
- Albumin üretimi; albümin kan serumunda sık kullanılan protein türüdür. Ayrıca kan içerisindeki ozmotik basıncın korunmasına yardımcı olur ve kan damarlarının sızdırmasını önlemek için yağ asidi ile steroid nakli yapar.
- Anjiyotensinojen sentezi; bu hormon renin retimi sırasında kan basıncını yükseltmektedir.
- Kan filtrelenmesi; östrojen ve aldosteron gibi hormonlar ile birlikte vücuda dışarıdan alınan alkol ve diğer ilaçlar gibi bileşikleri vücut içerisinde filtreler ve çıkarır. Daha kısa tanımla karaciğer filtre görevini üstlenip kanı tam anlamıyla temizlemektedir.
Karaciğer yukarıdaki görevlerden çok daha fazlasını yerine getiren önemli bir organdır. Karaciğerin sağlıklı işleyişi ve işlevselliğini koruması çok önemlidir. Bu nedenle karaciğerin yenilenmesi ve oluşabilecek her türlü aksaklığa karşı en iyi önlemin alınması gerekmektedir.
Karaciğer Görevini Yapmazsa Ne Olur
Karaciğerin birçok görevi yerine getiren ve sindirim sistemini yöneten en önemli unsur olduğu bilinmektedir. Özellikle karaciğerin aksaması veya rahatsızlık yaşanması durumunda sindirim sisteminde birçok sorun yaşanabilir. Bu nedenle karaciğerin var olan tüm görevlerini yerine getirmesi gerekir. Görevlerin tam olarak yerine getirilmesi için sağlıklı işleyişe sahip olması ve belirli aralıklarla yenilenmesi gerekmektedir. Aynı zamanda karaciğer yenilenebilen tek organdır.
Henüz sayısı net olarak açıklanmayan fakat birçok görevi olan karaciğerin sorumlulukları kadar sorunlarıda oldukça fazladır. Karaciğer görevlerini yerine getirmediği veya getiremediği takdirde birçok sorunla savaşmak zorunda bırakabilir. İşleyiş konusunda yaşanan en ufak aksilik durumunda zorlu tedavi süreçleri başlayabilir.
Karaciğer görevlerini yerine getirmezse ne olur?
- Hepatit: Karaciğer ile ilgili en sık rastlanılan rahatsızlık türüdür. Birçok durumda karaciğer kendisini yenileyerek Hepatit virüsleri ile savaşabilir, ancak karaciğer yetmezliği durumunda var olan durum çok daha kötü sonuçlara sürükleyebilir.
- Alkollü karaciğer hastalığı: Alkol bağımlılığında veya uzun süreli alkol kullanımı durumunda karaciğerde şiddetli rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. Özellikle batı dünyasında bu rahatsızlığa sıklıkla rastlanılmaktadır.
- Yağlı karaciğer hastalığı: Genellikle obezite durumunda veya alkol kullanımı durumunda ortaya çıkan rahatsızlıktır. Tedavisi en kolay karaciğer rahatsızlığı olarak tanımlanmaktadır.
- Siroz: Fibroz dokunun karaciğer hücrelerinin yerini alması olayıdır. Karaciğer hücrelerinin işlevselliğini kaybetmesi durumunda karaciğer yetmezliği gibi rahatsızlıklar ortaya çıkar.
- Karaciğer kanseri: Karaciğer kanserinin başlıca nedeni alkol bağımlılığı ve hepatit virüsleridir. WHO (Dünya Sağlık Örgütü) istatistiklerine göre altıncı en büyük kanser türüdür.
- Gilbert sendromu: Bilirubin’in yeterince parçalanmaması olayıdır. Dünya nüfusunun %3 ile %12’sini kapsamaktadır. Genel olarak hafif sarılık oluşturmaktadır.
- Primer sklerozan kolanjit (PSC): Safra yolları ile ilgili çok ciddi bir rahatsızlıktır. Hiçbir tıbbi tedavi yöntemi ile önlememiştir. Sebebi ise henüz bilinmemektedir.
- Fascioliasis: Aylarca veya yıllarca karaciğerde uyku hali yaratabilen rahatsızlıktır. Karaciğerin işlevlerini yerine getirmemesine neden olmaktadır.
Karaciğer ile ilgili rahatsızlıkların önüne geçmek için çeşitli yöntemler kullanabilir ve karaciğerin yenilenmesini sağlayabilirsiniz. Bu konuda size en yakın uzman doktordan yardım alabilirsiniz.
Kaynaklar
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/305075.php
- http://www.rnceus.com/lf/lffx.html
- http://www.dicle.edu.tr/Contents/40d8ed66-7c73-4d66-94b1-00dd00ac588b.pdf
- http://www.jcam.com.tr/files/JCAM-3913.pdf
- http://talimterbiye.mebnet.net/Kitaplar/2006-2007/FenTeknoloji7/IV.Bolum.pdf